ИК- және УФ- спектроскопия әдістерімен ББЗ функционалды сапалық және сандық талдау

ИК- және УФ- спектроскопия әдістерімен ББЗ функционалды сапалық және сандық талдау

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі
Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы

Фармакогнозия және химия кафедрасы
Табиғи дәрілік заттардың химиясы мен технологиясы пәні

РЕФЕРАТ
Тақырыбы: ИК- және УФ- спектроскопия әдістерімен ББЗ функционалды сапалық және сандық талдау

Орындаған: Бауыржан М.
Тобы: 401 «Б» ФӨТ
Қабылдаған: п.ғ.к., доцент м.а.
Туребекова Г.А.

Шымкент – 2015
Жоспар
Кіріспе
Негізгі бөлім
Спектроскопия әдістерімен танысу
Спектрофотометрлікәдістердіңартықшылығы мен кемшіліктері.
Инфрақызыл спектраскопия
ЯМР
Масс спектроскопия
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Органикалық қосылыстың құрылымын зерттеу үшін ең алдымен химик – технолог реакциялық қоспадан немесе табиғи көзден таза күйіндегі жеке затты бөліп алуы және оның тазалығын бағалауы қажет.
Органикалық қосылыстарды жеке бөлу және тазалау үшін әдетте қайтадан кристаллдауды, айдауды, хромотографияны және басқа әдістерді пайдаланады.
Спектроскопияның негізгі қолданылатын маңызды салалары – спектрлік талдау және астрофизика.
Спектроскопия көмегімен ең алғаш астрономиялық нысандардың – Күн, жұлдыз, тұмандықтардың құрамы анықталды. 19 ғасырдың 2-жартысы – 20 ғасырдың бас кезінде спектроскопия эмпириялық ғылым ретінде дами берді, орасан зор тәжірибелік материал жинақталды, спектрлік сызықтар мен жолақтардың орналасу заңдылықтары ашылды.

Спектроскопия– физиканың электрмагниттік сәуле шығару спектрлерін зерттейтін саласы. Спектроскопия әдістері бойынша атом, молекула энергия деңгейлерін және олардан құралған макроскопиялық жүйелерді, энергия деңгейлерінің арасындағы кванттық ауысуларды анықтайды. Спектроскопияның негізгі қолданылатын маңызды салалары – спектрлік талдау және астрофизика. Спектроскопияның негізгі даму кезеңдері – 19 ғасырдың басында Күн спектріндегі жұтылу сызықтарын ашу мен зерттеу, шығару және жұтылу спектрлеріндегі байланыс орнату (Г.Р. Кирхгоф, 1859) мен оныңнегізіндеспектрлікталдаудыңпайдаболуыменбасталды. Спектроскопия көмегіменеңалғашастрономиялықнысандардың – Күн, жұлдыз, тұмандықтардыңқұрамыанықталды. 19 ғасырдың 2-жартысы – 20 ғасырдың бас кезінде спектроскопия эмпириялықғылымретіндедамиберді, орасанзортәжірибелік материал жинақталды, спектрліксызықтар мен жолақтардыңорналасузаңдылықтарыашылды. 1913 жылыН.Бор бұлзаңдылықтардыкванттық теория негізіндетүсіндірді. Спектроскопия әртүрлібелгілерінебайланыстыжекесалаларғабөлінеді. Электрмагниттіктолқындардыңұзындық (немесежиілік) диапазоны бойынша спектроскопия: радиоспектроскопия, субмиллиметрлік, қысқатолқынды, оптикалық, ультракүлгін, рентгендікболыпбөлінеді.
Спектроскопия


Спектрофотометрлікәдістердіңартықшылығы мен кемшіліктері. Мазмұндалғанәдістердіңартықшылығы мен кемшіліктеріэлектромагниттіксәулешығарудыңзатпенәрекеттесуерекшеліктеріне, ӘК-, көрінетін, ИҚ-приборлар технологиялықсипаттамаларына, калыптыжәнеарнайыәдістемелердіңталдаулықмүмкіндігінебайланысты. Кейбірартықшылықтар мен кемшіліктербұданбұрын да қарастырылган. Сондықтанолардың тек жалпыбелгілеріғанааталады.
Көрінетінжәне ӘК-спектроскопия әдістерінің ИҚ-спектроскопияданайтарлықтайартықшылығы, атапайтқанда, олзаттыңсапалықжәнесандықталдауыкезіндесұйытылғанерітіндіденіздікконцентрацияныанықтаудың аса жоғарысезгіштігіболыптабылады. Екіншіден, ИҚ-спектроскопия әдісініңсәулешығару мен затәрекеттестігінеедәуірталғамы бар. ИҚ-сіңіруспектріндегісипаттауышжолақтарының саны ӘК-, көрінетінспектрлерденгөрікөп. ИҚ-спектрдіңөзіндіккасиеті - оныңайтарлықтайартықшылығы. Бірақтыйым салу ережесінесәйкес ИҚ-спектрлердетербелістеріқисынды-шашыраунемесеэлектронды-тербелмеліспектрлердебелсенділеу, мысалы, С = С, С ≡ С молекулалардыңсимметриялыжолақтарыболуымүмкін.
Бұрын да айтылғандай, электрондықспектроскопияныңфотометрлік Сәдісіісжүзіндеэлементтердіанықтауүшінжасалған. Алайдаерітінділерікөрінетін, ӘК-жәнежақын ИҚ-аймақтағыспектрдесіңірілетінбарлық иондар үшінқосылыстардыалуреакцияларыәлітолықзерттелініпбітпеген. ИҚ-спектроскопия әдісікөптегеносындаймәселелердішешу, мысалы, гексахлорциклогексанның бес изомерін, бензолдыңорынбасушыларын. парафиннің сапасын, шайырды, полимерді, биологиялықжүйелерді (канды) анықтағанда, ұлпек (пленка) құрамын, эмальданжасалғанжабындарды, оптикалықталшықтар мен олардынжабындарынанықтагандаөтеыңғайлыәдісболыпсаналады. Өздерініңмүмкіндіктерінеорай ИҚ-спектроскопия әдісінэмбебапдегіесептеугеболады. Олорганикалықжәнебейорганикалыққосылыстарүлгісін газ, сұйықжәнеқаттыкүйінде, температура мен концентрацияныңкеңаралығындаталдаужасаудакеңіненқолданылады.
Қалыптыжағдайдағы ИҚ-аймақта тек біратомдыгаздар мен полюссіз Не, Ne, О2, Н2, N2 молекулаларығанасәулешығаруды (мөлдір) сіңірмейді. ИҚ-әдістіңкемшілігінемыналардыжатқызуғаболады: сіңіружолақтарыныңкездейсоққаптасуы, Үлгіні (сынаманы) дайындауғажұмсалатынуақыт, аспаптардықалыптастырып, реттеужәне оны бағалауүшінәуелгі стандарттардың қажеттілігі, сандықталдаудыңқалыптастырылғанмәліметтерінбірспектрофогометрденекіншісінеоткізугемүмкіндіктіңкейде, айталық, отеқаттысіңірілетінылғалдыерітінділердегікосылыстардыңмөлшерінанықтағандасезгіштіктіңжоқтығы. Әйтсе де бұныжаңабуын ИҚ-Фурье-спектрофотометрлердіқолданып, олардыңсезгіштігін, талғамын, сапалықжәнесандықталдаудағыспектрдіңдәлдігі мен жылдамдығынжәнеспектрдіңкеңаралықтағы 5000 - 10 см−1-ге дейінөтекіші де, үлкеноптикалықтығыздықгажұмысістеуінарттыруғаболады.
Инфрақызыл спектроскопия
Электромагниттік спектрдің инфрақызыл аралығындағы диапазонындағы сәуле шашыратудың органикалық заттардың жұту қасиетіне негізделген. Органикалық молекулалар инфрақызыл шашыратуымен әрекеттескенде олардың тербелмелі қозғалыс қоздырылады және жоғарылау тербелмелі деңгейге ауыстырылады. ИҚ-Фурье-спектрофотометрлерді қолданып, олардың сезгіштігін, талғамын, сапалық және сандық талдаудағы спектрдің дәлдігі мен жылдамдығын және спектрдің кең аралықтағы 5000 - 10 см−1-ге дейін өте кіші де, үлкен оптикалық тығыздықга жұмыс істеуін арттыруға болады.
Инфрақызыл аймақтағы кейбір атомдар топтарының сипаттамалық топтарының сипаттамалық жұту жиіліктері:
С – Н алкандар (2690 – 2850)
=С – Н алкендер, арендер (3100 – 3010)
≡С – Н алкиндер (3300)
- С=N нитрилдер (2300 – 2200)
С – О спирттер (1300 – 1000)
С=О альдегидтер (1740 - 1720)
С=О кетондар (1725 - 1705)
ЯМР - кейбіратомдарядросыныңқасиетіненегізделген. Сыртқы магниттік өрісте орналасқан ядро, ядрожиілік диапазонындағы шығаруды жұтады. Қазіргі кезде органикалық химияда протондық магниттік резонанс деп аталатын протондардағы ЯМР спектроскопия кеңінен қолданылады.

Масс спектрометрия
Зерттелетін заттың молекуласын иондануға және түзілген иондардың массасын тіркеуге негізделген. Иондардың бірнеше әдістері бар, бірақта қазіргі ең көп таралған түрі – электрондық соғу болып табылады, онда газды фазадағы затты үдетілген электрондар.

Қорытынды
Қорыта айтқанда, қалыпты жағдайдағы ИҚ-аймақта тек бір атомды газдар мен полюссіз Не, Ne, О2, Н2, N2 молекулалары ғана сәуле шығаруды (мөлдір) сіңірмейді. ИҚ-әдістің кемшілігіне мыналарды жатқызуға болады: сіңіру жолақтарының кездейсоқ қаптасуы, Үлгіні (сынаманы) дайындауға жұмсалатын уақыт, аспаптарды қалыптастырып, реттеу және оны бағалау үшін әуелгі стандарттардың қажеттілігі, сандық талдаудың қалыптастырылған мәліметтерін бір спектрофогометрден екіншісіне откізуге мүмкіндіктің кейде, айталық, оте қатты сіңірілетін ылғалды ерітінділердегі косылыстардың мөлшерін анықтағанда сезгіштіктің жоқтығы. Әйтсе де бұны жаңа буын ИҚ-Фурье-спектрофотометрлерді қолданып, олардың сезгіштігін, талғамын, сапалық және сандық талдаудағы спектрдің дәлдігі мен жылдамдығын және спектрдің кең аралықтағы 5000 - 10 см−1-ге дейін өте кіші де, үлкен оптикалық тығыздықга жұмыс істеуін арттыруға болады.

Пайдаланылған әдебиеттер
В.В.Племенков «введение в химию природных соединений», Казань 2002.
Р.А Музычкина, Д.Ю.Коркулькин «Биологически активные вещества растений» Алматы 2006.
https://www.youtube.com/watch?v=3Bke7cGjiaI
https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B8%D1%84%D0%B0%D1%82%D1%82%D1%8B_%D2%9B%D0%BE%D1%81%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80
http://www.itest.kz/lekciya_aldegidter_karbon_qyshqyldary_ehfirler Уважаемый пользователь полный текст материала вы можете смотреть в скачиваемом файле. На этой странице приведен только краткий обзор материала на тему ИК- және УФ- спектроскопия әдістерімен ББЗ функционалды сапалық және сандық талдау реферат.

Скачать бесплатно с портала Жастар инфо